Kannada-ಸದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಅನಿರುದ್ಧ ಬಾಪು ಬ್ಲಾಗ್

ವೈದಿಕ ಗಣಪತಿ - ಸದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಅನಿರುದ್ಧ ಬಾಪು ಅವರ ದೈನಿಕ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದ ಅಗ್ರಲೇಖನ (15-12-2006)

"ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿರುವ 'ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ-ಸೂಕ್ತ' ಮತ್ತು ಅಥರ್ವವೇದದಲ್ಲಿ 'ಗಣಪತಿ-ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷ' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುವ ಉಪನಿಷತ್ತು - ಈ ಎರಡು ಸಮರ್ಥ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿಂದ ಶ್ರೀ ಗಣೇಶನ ವೈದಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಸಾಬೀತಾಗುತ್ತದೆ.

ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಮೂಲ ಮಂತ್ರವು ಹೀಗಿದೆ:

ಓಂ ಗಣಾನಾಂ ತ್ವಾಂ ಗಣಪತಿಂ ಹವಾಮಹೇ ಕವಿಂ ಕವೀನಾಮುಪಮಶ್ರವಸ್ತಮಮ್‌ |

ಜ್ಯೇಷ್ಠರಾಜಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತ ಆ ನಃ ಶೃಣ್ವನ್ನೂತಿಭಿಃ ಸೀದ ಸಾದನಮ್‌ ||

ಋಗ್ವೇದ 2/23/1

ಭಾವಾರ್ಥ: ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರಭುವಾಗಿ ನೀನು ಗಣಪತಿ, ಎಲ್ಲಾ ಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ನೀನು ಶ್ರೇಷ್ಠ, ಎಲ್ಲಾ ಕೀರ್ತಿವಂತರಲ್ಲಿ ನೀನು ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮತ್ತು ನೀನೇ ಎಲ್ಲಾ ಸತ್ತಾಧಿಗಳ ಅಧಿಪತಿ. ನಿನ್ನನ್ನು ನಾವು ಅತ್ಯಂತ ಆದರದಿಂದ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ನೀನು ನಿನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಬಂದು ಈ ಆಸನದ ಮೇಲೆ (ಮೂಲಾಧಾರ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ) ವಿರಾಜಮಾನನಾಗು. (ಮೂಲಾಧಾರ ಚಕ್ರದ ಆಸನದ ಮೇಲೆ ನಿನ್ನ ಅಧಿಕಾರ ಮಾತ್ರ ನಡೆಯಲಿ.)


ಶ್ರೀ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ ಪೂಜೆಯ ವೇಳೆ ಸದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಅನಿರುದ್ಧ ಬಾಪು।

ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ ಈ ವೈದಿಕ ದೇವತೆಯ ಒಂದು ಹೆಸರು ಗಣಪತಿ, ಅಂದರೆ ಗಣಪತಿಯದೇ ಒಂದು ಹೆಸರು ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ. ವೈದಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶುಭ ಕಾರ್ಯವೂ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿಯ ಆಹ್ವಾನದಿಂದಲೇ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಅದೇ ಮಂತ್ರದಿಂದ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿ ಪವಿತ್ರ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ ಜ್ಞಾನದಾತ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಜ್ಞಾನಿ, ಗಣಪತಿ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿ ನೀಡುವ ದೇವರು ಆಗಿರುವಂತೆಯೇ. ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿಯ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಸುವರ್ಣದ ಪರಶು ಇಂದಿಗೂ ಗಣಪತಿಯ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ. ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ 'ಸಮನ್ವಯ'ವು ಪ್ರಧಾನ ತತ್ವವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗುತ್ತಾ ಹೋದವು. 'ವೇದಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲವೂ ಬ್ರಹ್ಮ' ಎಂಬ ತತ್ವದಿಂದ ಮತ್ತು 'ಏಕಂ ಸತ್ ವಿಪ್ರಾ ಬಹುಧಾ ವದಂತಿ' (ಆ ಮೂಲ ಅಸ್ತಿತ್ವ (ಪರಮೇಶ್ವರ) ಒಬ್ಬನೇ; ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅವನನ್ನು ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ತಿಳಿದಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಾರೆ.) ಈ ಸಂಕಲ್ಪದಿಂದ ಅನೇಕ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ರೂಪಗಳಿದ್ದರೂ, ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಪಂಥಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ದೇವತೆಗಳ ಏಕತ್ವವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಎಂದಿಗೂ ಕಷ್ಟವಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಜನಮಾನಸದಲ್ಲಿ ಪರಮಾತ್ಮನ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳ ಹಿಂದಿರುವ ಏಕತ್ವದ, ಅಂದರೆ ಕೇಶವತ್ವದ ಅರಿವು ತುಂಬಾ ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರಿರುವದರಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸುಶಿಕ್ಷಿತ ಅಥವಾ

ಅನಕ್ಷರಸ್ಥ ಸಮಾಜಕ್ಕೂ, 'ಗಣಪತಿ ಆರ್ಯರ ದೇವರು, ವೈದಿಕರ ದೇವರು, ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ದೇವರು ಅಥವಾ ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ ದೇವರು' ಎನ್ನುವಂತಹ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಈ ವಿವಾದಗಳು ಕೇವಲ ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಅಧ್ಯಯನಕಾರರಿಗೆ ಅಥವಾ ನಾಸ್ತಿಕ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ.. ನಿಜವಾದ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಇತಿಹಾಸ ಸಂಶೋಧಕರು ತಮ್ಮ ಯಾವುದೇ ದೈವತ ವಿಷಯಕ (ದೇವತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ) ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಸ್ತಂಭಗಳಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಅಂತಹ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುವವರು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬಿರುಕು ಮೂಡಿಸಲು ಅಂತಹ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಮತ್ತು ಯಾರಿಂದಲೇ ದೈವತ ವಿಷಯಕ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಿದರೂ ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ ದೈವತ ವಿಷಯಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರೂ, ಆ ದೈವತದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಎಂದಿಗೂ ಅಪಾಯ ಎದುರಾಗುವುದಿಲ್ಲ.


ಸದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಅನಿರುದ್ಧ ಬಾಪು ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿಗೆ ದುರ್ವಾ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾ ಅರ್ಚನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭ.

ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಯಾರ ದೇವರು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರೂ ಸಹ, 'ವಿಶ್ವದ ಘನಪ್ರಾಣ' ಎಂಬ ಗಣಪತಿಯ ಮೂಲ ಸ್ವರೂಪವು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಎಂದಿಗೂ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಗಣಪತಿಯು ಯಾವುದೇ ಸಂಶೋಧಕರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿಲ್ಲ; ಬದಲಿಗೆ, ಗಣಪತಿ ಎಂಬ ದೇವತೆಯು ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ಋಷಿಗಳ ಚಿಂತನೆಯ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಮೂಲ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು, ಭಕ್ತರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಉಪಾಸಕ ಹಾಗೂ ಉಪಾಸ್ಯರ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ

ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೇರೆ ಯಾರೋ ಆಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಕೇವಲ ಗಣಪತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಎಂಬ ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಭಕ್ತ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ. ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯ ಪುತ್ರನಾದ ಈ ಗಣಪತಿ, ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಎಲ್ಲಾ ಉಪಾಸಕರ ಮತ್ತು ಪಂಥಗಳ ಶುಭ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಶೈವ, ದೇವಿ-ಉಪಾಸಕರು, ವೈಷ್ಣವರು, ಸೂರ್ಯೋಪಾಸಕರು ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಗಣಪತಿ ಒಂದು ಸುಂದರ ಸೇತುವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಅಥರ್ವವೇದದಲ್ಲಿನ ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿ-ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷವು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಚಲಿತ ಮತ್ತು ಸರ್ವಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವ ಗಣಪತಿಯ ರೂಪ, ಆಯುಧಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಭಾವ ವಿಶೇಷಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಗಣಪತಿಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ 'ನೀನು ರುದ್ರ, ವಿಷ್ಣು, ಅಗ್ನಿ, ಇಂದ್ರ, ಚಂದ್ರ, ಸೂರ್ಯ, ವರುಣ - ಎಲ್ಲವೂ ನೀನೇ' ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ಈ ಎಲ್ಲಾ ರೂಪಗಳ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಗಣಪತಿಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂದರ್ಭಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡುವುದು ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಅಂತಹ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಯಾರ ಸಮಯ ಸಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ (ಕಳೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ) ಅವರ ನಿರರ್ಥಕ ಮತ್ತು ಪೊಳ್ಳು ಮಾತುಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಅವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಒಂದು ಕಾಸಿನಷ್ಟು ಸಹ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಲ್ಲ.


ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿಯ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಅಭಿಷೇಕ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ।

ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಅವರ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ ವಿವಾದಾತೀತವಾಗಿದೆ, ಆ ಸಂತಶ್ರೇಷ್ಠ ಶ್ರೀ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಮಹಾರಾಜರು ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರಿಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ -

’ಓಂ ನಮೋ ಜೀ ಆದ್ಯಾ | ವೇದ ಪ್ರತಿಪಾದ್ಯಾ |

ಜಯ ಜಯ ಸ್ವಸಂವೇದ್ಯಾ. ಆತ್ಮರೂಪಾ||

ದೇವಾ ತೂಚಿ ಗಣೇಶು. ಸಕಲಾರ್ಥಮತಿಪ್ರಕಾಶು|.

ಮ್ಹಣೇ ನಿವೃತ್ತಿದಾಸು. ಅವಧಾರಿಜೋ ಜೀ||”

ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಮಹಾಗಣಪತಿ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಗಣಪತಿ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ ಒಂದೇ ಅಲ್ಲ ಮತ್ತು ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಪತಿಯ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ, ಶ್ರೀ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಮಹಾರಾಜರ ಈ ವಚನವು ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಇತಿಹಾಸದ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಎಷ್ಟೇ ಸಾಧನಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾಡಿದರೂ, ಕಾಲದ ಪ್ರಚಂಡ ಬಲಶಾಲಿ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿಗಿಂತ ಸಾವಿರಾರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಷಯಗಳು ನಾಶವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುವಾಗ ಯಾರೂ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಏಕೈಕ ಸತ್ಯವೆಂದು ಮಂಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಜೀವಂತ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಅದರ ಪ್ರವಾಹಿತೆ, ಅಂದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಯಾಣ, ಇದು ಅಕ್ಷರಶಃ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಸಂಭವಿಸಿದ ಬದಲಾವಣೆಗಳು. ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿ ಉಳಿಯುವುದು ಕೇವಲ ಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯವೇ, ಮತ್ತು ಸತ್ಯವು ಕೇವಲ ನಿಜವಾದ ವಾಸ್ತವವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸತ್ಯವು ಪಾವಿತ್ರ್ಯವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ವಾಸ್ತವ, ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಪವಿತ್ರ ವಾಸ್ತವದಿಂದಲೇ ಆನಂದವು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಭಕ್ತ ಹೃದಯದ ಸಂಬಂಧವು ಅಂತಹ 'ಸತ್ಯ'ದೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಕೇವಲ ಕಾಗದದ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿಯ ತುಂಡುಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಲ್ಲ.


ಬಾಪು ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಂತೆ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಶ್ರೀ ಮಾಘಿ ಗಣೇಶೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಸಮೂಹ ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿ ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷ ಪಠಣ.

ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ಪತಿ-ಸೂಕ್ತ ಮತ್ತು ಅಥರ್ವಶೀರ್ಷ ಗಣಪತಿಯ ವೈದಿಕ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತವೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಇದರೊಂದಿಗೆ ನನಗೆ ಕಣಮಾತ್ರವೂ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮಾನವ ಸಮಾಜದ ಭಕ್ತಮಾನಸದಲ್ಲಿ ದೃಢವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿರುವ ಮತ್ತು ಅಧಿಷ್ಠಿತವಾಗಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರೂಪವು ಆ ಓಂಕಾರದ, ಅಂದರೆ ಪ್ರಣವದ, ಅಂದರೆ ಕೇಶವದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಸಂಶಯ ಬಂದಿಲ್ಲ, ಬರುತ್ತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಬರುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಕೇಶವ ಎಂದರೆ ಶವದ ಅಥವಾ ಆಕೃತಿಯ ಆಚೆಗಿರುವ ಚೈತನ್ಯದ ಮೂಲ ಮೂಲ. ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಇಡೀ ಜಗತ್ತು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೂ ಸಹ ಅದು ನಾಶವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ."

ಅಗ್ರಲೇಖದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಅನಿರುದ್ಧ ಬಾಪು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ:

"ಮಿತ್ರರೇ, ಅನಗತ್ಯವಾದ ಭಾರವಾದ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಕ್ಕಿಂತ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಶ್ರದ್ಧೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಜಪಿಸಿ. ಶ್ರೀ ಸಮರ್ಥರು ನಿಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಿಗೆ ತರಲು ಸಮರ್ಥರಾಗಿದ್ದಾರೆ.